2015 පෙබරවාරි මස නමස්කාර සඟරාවේ පලවූ ලිපියකි.
දුක
නිවන දහම
පූජ්ය
මහනුවර වජිරබුද්ධි හිමි
ධම්මචක්කප්පවත්තන සූත්ර
දේශනාව පාදක කරගමින් බුදුදහමෙහි පදනම පැහැදිලි කරන ලිපි මාලාවෙහි තවත්
කොටසකි.
අපි
බලමු මොනවද අකුසල් කියල. දන්නවද අකුසල් මොනවද කියල? බුදු හාමුදුරුවො අදහස්
කළේ ප්රාණඝාතයෙන් වැළකීමද? දැන් හුඟක් අය හිතනව මේ අකුසලය කියල
කියන්නෙ ප්රාණඝාතය කියන-එක, අදත්තාදානය වගේය, ඉතින් කුසල් කියන්නෙ
ඒවායින් වැළකීමය කියල. එහෙම කියපු තැනුත් තියෙනව බුද්ධ දේශනාවෙ. ඒත් දැන්
මෙතනට මේක අදාළ වෙන්නෙ නෑ. දැන් අපේ සීලය තුළ ප්රාණඝාතයෙන්
වැළකිලා ඉන්නෙ, අදත්තාදානයෙන් වැළකිලා ඉන්නෙ. එහෙම නම් ආයෙමත් මෙතන ඒ
කතන්දරේ එන්නෙ නෑනේ. මෙතන අකුසල් කියල කිව්වෙ වෙන මොකුත් නෙවෙයි, නීවරණ.
නීවරණ කියල ජාතියක් අහල තියෙනවද? නීවරණ කියල ජාතියක් තියෙනව. සෑම
කෙනෙක්ගේම සිත ප්රභාස්වරයි: බැබළෙනව; මැණික් ගලක් වගේ ඉතාම
ප්රභාස්වරයි. නමුත් බාහිරින් ආපු අකුසල් නිසා අකුසල දහම් නිසා ඒ
ප්රභාස්වරය නැති වෙලා ගිහිල්ල තියෙනව. හරියට අර මැණික් ගලේ
දූවිලි බැඳිලා වගේ. අන්න එහෙම හිතේ තියෙන ප්රභාස්වරය වැහිල ගිය
කරුණු පහක් තියෙනවා. ප්රභාස්වරය වහන නිසා ඒකටයි නීවරණ කියල
කියන්නෙ. මේ නීවරණ තමයි බුදුහාමුදුරුවො මෙතන අදහස් කළේ. මොනවද මෙන්න මේ
පහ? අපි බලමු මොනවද? කාමච්ඡන්ද, ව්යාපාද, ථීනමිද්ධ,
උද්ධච්ච-කුක්කුච්ච, විචිකිච්ඡා.
කාමච්ඡන්ද
කියල කිව්වෙ ඇස, කන, නාසය ආදි දොරටු ද්වාරවලින් අරමුණු අරගෙන ආස්වාද කරන්ට
තියෙන ආශාව; ඉන්ද්රිය පිනවන්ට තියෙන ආශාව. මේ කාමච්ඡන්ද නිසා
හිතේ තියෙන ප්රභාස්වරය වැහිල, ඒවා පස්සෙන් පන්නනව. සිත දැන්
දුර්වලයි. ඒක නිසා තමයි ලෝක සත්යය පේන්නෙ නැත්තෙ.
එතකොට
ඊළඟ දේ තමයි ව්යාපාදය. හැම වේලේම පි්රය
අරමුණුම ලැබෙන්නෙ නෑ. හැබැයි පි්රය අරමුණේ ඇලෙනව. ඒක
තමයි කාමච්ඡන්දය. අපි්රය අරමුණේ ගැටෙනව. අන්න
ව්යාපාදය හටගන්නව. තරහව, ඒකට කිව්ව ව්යාපාදය කියල. ඒක
අකුසලයක්, නීවරණයක්, කෙලෙස්. එතකොට ඒ දෙවැනි එක.
ිතුන්වැනි
එක මොකක්ද? ථීනමිද්ධ කියල කිව්වෙ සිතේ සහ කයේ තියෙන කම්මැළිකම, අලස
ස්වභාවය. හැබැයි අකුසල් කරන්ට එහෙම නොවෙයි, කුසල් දහම්හි යෙදෙන්ටයි
කම්මැළි. පසුබහිනව, මැළි ස්වභාවයක් තියෙනව, අලස ස්වභාවයක් තියෙනව සිතේ සහ
කයේ. සිත අලස වුණාම මේ කයත් අනිවාර්යයෙන්ම අලසයි. කොහොම හරි මේ සිතේ සහ
කයේ අලස ස්වභාවය තමයි ථීනමිද්ධ කියල කිව්වෙ. ඒක අකුසලයක්. ඒක නීවරණයක්.
ඊළඟට
හතරවැනි එක තමයි, උද්දච්ච-කුක්කුච්ච කියල කියන්නෙ. මෙතන උද්ධච්ච,
කුක්කුච්ච කියල නීවරණ දෙකක් තියෙනවා. නීවරණ දෙක එකටම යන හින්ද එකටම අරන්
තියෙන්නෙ. උද්ධච්ච කියල කියන්නෙ හිතේ තියෙන නොසන්සුන් බව, විසිරුණු
ස්වභාවය. එක අරමුණක ඉන්ට බෑ. සිත දහ අතේ පැන-පැන දුවනව, එකින් එකට යනව.
ඊළඟට කුක්කුච්ච කියන-එක ඒකත් එක්කම එකටම කියවෙනව. කුක්කුච්ච කියල කියන්නෙ:
මේ ඕනෑම පුද්ගලයෙක් තුළ තියෙනව අකුසල් කරපුව. රහතන් වහන්සේ හැර ඕනෑම
කෙනෙක් තුළ කරපු අකුසල් තිනෙව. සෝවාන් ඵලයට පත් වුණාට පස්සෙ, ඒ කියන්නෙ
ආර්ය තත්ත්වෙට පත් වුණාට පස්සෙ, බලපාන්නෙ නෑ.කුක්කුච්ච කියල කියන්නෙ
සෝවාන් වෙලා නැති සියලු පෘථග්ජනයන් තුළ අනිවාර්යයෙන්ම තියෙන, තමා කරපු
අකුසල කර්ම පිළිබඳ හිතේ තැවෙන ස්වභාවය. හිත සැලෙනව, තැවෙනව, කම්පාවට පත්
වෙනව. නිතරම, අර තුවාලයක් තියෙන කොට පෑරෙනව වගේ, හිතට එනව මම අහවල් අකුසල්
කළා නේද? කියල.
ගැලවුමක්
නෑ. මිනිහෙක් මරල වුණත් මිනිස්සුන්ට බේරෙන්ට පුළුවන් සමහර වෙලාවට
නීතියෙන්, නැත්නම් සමාජ අපවාදයෙන්. ඒත් තමාගෙන් බේරෙන්ට බෑ. තමාගේ
අධ්යාත්මය දන්නව ඒක. අන්න ඒක තමා එතන කිව්වෙ, කුක්කුච්ච. තමා
කරපු අකුසල් පිළිබඳව සැලෙන ස්වභාවය, තැවෙන ස්වභාවය. ඒ වගේම නොකළ කුසල්
තියෙනව. සමහර වෙලාවට කුසල් කරන්ට අවස්ථාව ලැබිල, මොකක් හරි හින්ද කළේ නෑ.
ඒ ගැනත් දුක් වෙනවා “ෂහ්! මට අහවල්-එක කරන්ට තිබුණා. මම ඒක ඒ
වෙලාවෙ කරගත්තෙ නෑනෙ” කියලා. ඒ ගැනත් තැවෙන ස්වභාවයක් තියෙනව.
මෙන්න මේක තමයි කුක්කුච්ච කිව්වෙ. කළ අකුසල් පිළිබඳව තැවෙන ස්වභාවය සහ
නොකළ කුසල් පිළිබඳව තැවෙන ස්වභාවය. එතකොට මෙන්න මේකට කිව්වෙ
උද්ධච්ච-කුක්කුච්ච කියල.
පස්වෙනි-එක
තමයි විචිකිච්ඡාව: බුදුන් වහන්සේ පිළිබඳව, ධර්මය පිළිබඳව, ආර්ය මහා
සංඝරත්නය පිළිබදව, පරලොව පිළිබඳව, සුගතිය-දුගතිය ආදි විවිධ දේවල් පිළිබඳව
සැකය. මෙහෙම එකක් තියෙනවද? මේක ඇත්තද? අපි මැරුණම නැවත ඉපදෙනවාද?
පුනරුත්පත්තිය කියල එකක් තියෙනවද? වගේ බොහෝ දේවල් පිළිබඳ සැක. මේවා අපේ
ඇහැට පේන්නෙ නෑ. මේවා නුවණින් දකින්ට ඕන දේවල්. ඉතින් හැම දෙයක් කෙරෙහිම
සැක කරන ස්වභාවයක් තියෙනව. මෙන්න මේක තමයි විචිකිච්ඡාව.
මෙන්න
මේ පහ තියෙනකං නිවන් දකින්ට බෑ. මේ පහ නැති කරගන්ට කරන වීරිය තමයි එක
පැත්තකින් ඔය අපි කිව්ව කුසල්.
උපන්
අකුසල්. දැන් කාමච්ඡන්ද තියෙන වෙලාවට ඒක උපන් අකුසලය. නමුත් ඒ වෙලාවට
ව්යාපාදය නෑ. එතකොට ව්යාපාද නූපන් අකුසලයක්. කාමච්ඡන්දය
තියෙන කොට ඒක උපන් අකුසලයක්. ව්යාපාදය ඒ වෙලාවට නැත් නම් ඒක
නූපන් අකුසලයක්. ඒකයි කිව්වෙ. උපන් අකුසල් කිව්වෙ කාමච්ඡන්ද. ඒක නැති
කරන්ට මොකක්ද අපි කරන්ට ඕන? මේ කියන්ට යන්නෙ සමථ භාවනාව ගැන. මේ දේවල්
යටපත් කරන්නෙ සමථ භාවනාවෙන්. එතකොට භාවනා කළාම මොකද වෙන්නෙ? කාමච්ඡන්ද
තිබුණා නම් ඒක නැති වෙලා යනව. ඒ භාවනාව කරගෙන යද්දී ව්යාපාදය ඇති
වෙන්ට පුළුවන්. ඒකයි මේ බුදු හාමුදුරුවො දේශනා කළේ. උපන් අකුසල් සහ නූපන්
අකුසල් පිළිබඳව කියන්නෙ ඔය විදියටයි.
ඊළඟට
කුසල් ගැන. මොනවද කුසල්? පඤ්ච නීවරණ නැති වෙන කොට සිතේ කුසල් මතු වෙනවා.
අනිවාර්යයෙන් සිතේ පඤ්චනීවරණ තියෙනව. අභාවිත සිතක, භාවනා කරන්නෙ නැති සිතක
හැම වේලේම නීවරණ පහ තියෙනව. ඒවා එක-එකක් අඩු-වැඩි වශයෙන් තියෙනවා. මේ පහම
තියෙනව. පහම එකට ක්රියාත්මක වෙන්නෙ නෑ. අඩු-වැඩි වශයෙන් පවතිනව.
දැන් භාවනා කරගෙන යනකොට මොකද වෙන්නෙ? සමථ භාවනාව කරගෙන යන කොට මේවා යටපත්
වෙනවා. කාමච්ඡන්ද ව්යාපාද, ථිනමිද්ධ, උද්ධච්ච-කුක්කුච්ච,
විචිකිච්ඡා කියන පඤ්ච නීවරණ යට යන කොට මතු වෙනව හිතේ ප්රභාස්වරය.
එතකොට ප්රභාස්වර සිතක මොනවද තියෙන්නෙ? ධ්යාන අංග.
විතක්ත, විචාර, පීති, සුඛ, ඒකග්ගතා කියන අංග පහ. මෙන්න මේ ධ්යාන
අග තමයි මෙතෙන්දි අදහස් කළේ. ප්රථම ධ්යානය තුළ තියෙනව
ඔය විතක්ක, විචාර, පීති, සුඛ, ඒකග්ගතා කියන ධ්යාන අංග පහම.
ද්විතීය ධ්යානයට යන කොට විතර්්ක, විචාර දෙක නෑ;
පී්රතිය, සුඛය, ඒකාග්රතාව පමණි. ඊට පස්සෙ
තෘතීය ධ්යානයට යනව. ිඑතෙන්දි
පී්රතියත් අත්හරිනව. එතකොට ඉතිරි වෙන්නෙ සුඛය හා
ඒකාග්රතාව පමණයි. අපි චතුර්ථ ධ්යානයට යන කොට සුඛයත්
අත්හරිනව. අන්තිමට ඉතුරු වෙන්නෙ ඒකාග්රතාව පමණයි.
මෙන්න
මේක ඇති කරගැනීම තමයි, මෙන්න මේ ධ්යාන තමයි කුසල් කියල කිව්වෙ.
එතකොට මෙන්න මේ නීවරණ යටපත් කරල ධ්යාන සිත ඇති කරගැනීම තමයි
‘සතර සම්යක් ප්රධාන වීර්යය’ කියල,
මේ ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගයෙ ‘සම්මා වායාම’ කියල
කියන්නෙ.
මේක
පටලවගන්ට එපා. තව තැන්වල තවතවත් ප්රකාශන වෙලා ඇති. මම මේ කථා කළේ
ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගය ගැන. පැහැදිලිද මේ කියපු ටික? මේක අමාරු ඇති. දැනට
මතක තියාගන්ට. අර පැරණි මතයෙ ඉන්න එපා. දැන් සම්මා වායාම කිව්වෙ මොකක්ද?
මෙන්න මේ සතර සම්යක් ප්රධාන වීර්යය. සතර
සම්යක් ප්රධාන කිව්වම: මොනවද මේ කුසල් අකුසල්
කියන-එකත්, මේවා ඇති කිරීම සහ නැති කිරීම පිළිබඳවත් අවබෝධයෙන් තමයි ඉන්ට
ඕන. මේක තමයි කරන්ට ඕන. මේ ටික කරන්නෙ සමථ භාවනාවෙන්.
දැන්
පින්-පව් කියල දේකුත් කථා වෙනව. දැන් හුඟාක් වෙලාවට මේකට විවිධ නිර්වචනයන්
දෙනව විවිධ අය. දැන් ඔය පින් සහ පව් කියන-එක ගනිමු. ඒ දෙක ලෞකිකයි. ඒ
කියන්නෙ සුගතිගාමී වෙන්ට කරන දේට අපට කියන්ට පුළුවන් පින් කියල. එතකොට
දුගතිගාමී වීම සඳහා හේතු වන කර්මවලට අපිට කියන්ට පුළුවන් පව් කියල.
ප්රාණඝාතය පවක්. නිරයට යනව. ප්රාණඝාතයෙන් වැළකීම පිනක්.
හැබැයි ඉතින් බුදුහාමුදුරුවො කුසල් කියන වචනෙන් ඔතනට දාල තියෙනව. දැන්
මෙතන තියෙන්නෙ වචනවල ප්රශ්නයක්. මට පේන විදියට ඉතින් අපි වචනවල
එල්ලෙන්ට යන්නෙ ඇයි? ‘වචන’ ධර්මෙ නෙවෙයිනෙ නේද? මොකද
මේ ලෝකෝත්තර ධර්මය දේශනා කරද්දි බුදුහාමුදුරුවන්ට ගොඩාක් ප්රශ්න
මතු වුණා. මොකද භාෂාවක් හැදිල තියෙන්නෙ තමාගේ ඉන්ද්රිය ගෝචර
ධර්මවලට අනුව. එක එක ජන කොට්ඨාස තමතමාගේ ඉන්ද්රිය ගෝචරව තමාට
හැඟෙන අදහස් හුවමාරු කරගැනීම සඳහා සකස් කරගන්න සංකේත සමූහයකටයි භාෂාව කියල
කියන්නෙ. සමහරු පාලි භාෂාවට වඳිනව ඒකෙ බලයක් තියෙනව කියල. හොඳට මතක
තියාගන්නට එහෙම වෙන්ට බෑ. පාලියට මහා බලයක් තියෙන්ට බෑ.
පාලි
කියන්නෙත් සිංහල, දෙමළ, ඉංගී්රසි, ලතින්,
ගී්රක් වගේ තවත් භාෂාවක් විතරයි: එක්තරා ජන කොට්ඨාසයක්
ඔවුන්ගේ අදහස් හුවමාරු කරගැනීම සඳහා සකස් කරගත්ත සංකේත සමූහයක්. ඉතින් මේ
සංකේත සමූහයක් ඇති වෙන්නෙ, මේ භාෂාව කියන-එක හටගන්නෙ ඉන්ද්රිය
ගෝචර ධර්ම අනුව. ඉතින් බුදු හාමුදුරුවො දේශනා කරපු නිබ්බානය, නිවන මොන
ඉන්ද්රියටද ගෝචර වෙන්නෙ. නුවණටයි ගෝචර වෙන්නෙ? ඉතින් එතෙන්ට ගිය
කෙනෙක් එතෙක් හිටියෙ බුදුන් වහන්සේ පමණයි. පසුකාලීනව උන් වහන්සේගෙ මාර්ගය
පිළිපැදල රහත් වෙච්ච අය ඉන්නව. මාර්ගඵලවලට පත් වෙච්ච අය ඉන්නව. ඒ අය පමණයි
බුදුන් වහන්සේ කියන දේ ප්රත්යක්ෂව දන්නෙ. අනික් අය
දන්නෙ නෑ. ඉතින් ඒක නිසා බුදු හාමුදුරුවන්ට මේ මිනිස්සු දන්නැති,
අත්දැකීම් නොලබපු ධර්මය දේශනා කරන්ට වුණේ අර අත්දැකීම් ලබපු වචන හරහා.
පැහැදිලිද? එතකොට මෙන්න මේ අවුලට ලක් වෙනව. ඒක හින්ද හැම දෙනාගෙන්ම ඉල්ලා
හිටිනව: වචන පස්සෙ නම් යන්ට එපා. වචන එක්ක එල්ලෙන්ට යන්ටත් එපා. ඉතාම
පැහැදිලියි.
දැන්
මේ චතුරාර්ය සත්ය දේශනාව පිළිබඳවයි අපි කථා කරගෙන යන්නේ. ඒ: දුක
සහ දුක නැති කරගැනීම පිළිබඳව, දුකට හේතුව නැති කිරීම පිළිබඳව. ඉතින් ඒ තුළ
මාර්ගය ලෙස ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගය සඳහන් වෙනව. ඉතින් ඒකෙ සීලය මොකක්ද කියල
කිව්ව? දැන් මෙතන කුසල් කියනව. කුසල් කියන වචනය කියනව. ඉතින් මේක තමයි කළ
යුත්තෙ, බෞද්ධයො වශයෙන්.
ිලෝකෙ
පින්-පව් හැමදාම තිබුණා. දන් දෙන එක පින්. සිල්වත් වීම පිනක්. දන් දීල
සුගතිගාමී වෙයි; දිව්ය ලෝක සම්පත්, මනුෂ්ය සම්පත් ලබන්ට
පුළුවන්. සිල් රැකල, දිව්ය ලෝක මනුෂ්ය ලෝකවලට යන්න
පුළුවන්. හැබැයි සිල් රැකල, දන් දීල නිවනට යන්ට නම් බෑ. ඒ හින්ද සරල
උදාහරණයක් මට මෙතනදී නිකම් කියන්ට පුළුවන්. පින්-පව් කියල කියන්නෙ මේ
ලෝකෙට අදාළ වන සුගතිගාමී සහ දුගතිගාමී වන කර්මවලට. කුසල් හා අකුසල්
කියන්නෙ ලෝකෝත්තර තත්ත්වයට පත් වෙන්ට වුවමනා කරන ක්රියාකාරකම්වලට
කියල කියන්ට පුළුවන්. මම මේක මතයක් වශයෙන් දැඩිව ගන්ට යන්නෙ නෑ. අපි
ඔතනින් ඕක නවත්තමුකො. වචනත් එක්ක අපට ගැටෙන්න වුවමනාවක් නෑ. මොකද?
තර්ක-විතර්ක කරල මේ ධර්මය අවබෝධ කරගන්ට බෑ. මේක තර්කයට ගෝචර වෙන්නෙ නෑ.
මේක ප්රත්යක්ෂය තුළින් තමාගේ ඥානයෙන් නුවණින් දැකිය
යුතු ධර්මතාවක්. තමා තුළින් තමාගේ නුවණින් දකින්ට ඕන.
ඊළඟට
මෙතන භාවනා ගැනත් කියනව. ඉතින් මේකට ඕන නම් පින් කියල කියන්ට; ඕන නම්
කුසල් කියලත් කියන්ට. කැමති එකක් කියන්ට. මොකද කියන්නෙ? ඒක හින්ද අපි ඒක
අමතක කරමු නේද?
එතකොට
සම්මා වායාම. දැන් මේක කරගත්තහම මොකද වෙන්නෙ? අකුසල් යටපත් කරල කුසල් මතු
කරගත්තහම ප්රභාස්වර සිත මතු වෙනවා. අන්න ඒ සිතට පුළුවන් ලෝකෙ
තියෙන ඕනෑම ගැඹුරු ධර්මතාවකට මේ සිත යොමු කරන්ට. අන්න ඒ සිත තමයි එතකොට
අපි යොමු කරන්නෙ සම්මා සතියට. සම්මා සතිය කියන්නෙ මොකක්ද? නිවැරදි සිහිය
එහෙම නම් නොවෙයි. සතිය කියන්නෙ සිහිය තමයි. ඒක බුදු හාමුදුරුවො දේශනා
කරන්නෙ සිහිය පිහිටුවන්ට ඕන තැන. කොහෙද සිහිය පිහිටුවන්නෙ. සතර
සතිපට්ඨානයෙ කියලයි කිව්වෙ. සිහිය පිහිටුවන තැන් හතරක් කිව්ව: කය පිළිබඳව,
වේදනා පිළිබඳව, සිත පිළිබඳව සහ ධම්ම පිළිබඳව.
කය
පිළිබඳව, “කායේ කායානුපස්සි විහරති ආතාපි සම්පජානෝ සතිමා
විනෙය්ය ලෝකේ අභිජ්ඣා දෝමනස්සං.”
මෙන්න
මේ කායානුපස්සනාව වඩන හැටි සතිපට්ඨාන සූත්රයේ භාවනා දාහතරක්
ඔස්සේ අපිට පෙන්නල දීල තියෙනව. ඒ විදියට අපි ඒක භාවනා ගැන කථා කරන කොට කථා
කරමු. එතකොට මේ සතර සතිපට්ඨානය තමයි, ඒක වඩන-එක තමයි ‘සම්මා
සති’ කියල කියන්නෙ. මෙතෙක් අහල තිබුණෙ මොකක්ද? බෞද්ධ නම් නිති
පන්සිල් පෝය අටසිල් රකින්ට ඕන. මේව හින්දු ආගමෙන් ආවෙ. කොටින්ම කියනවා නම්
ඉස්සර මේවා තිබුණා.
බුදුවරු
පහළ වෙන්නෙ පන්සිල් ගැන කියන්න නෙවෙයි. මම ඉස්සෙල්ලත් ඕක කිව්ව, දැනුත්
කියනව. එහෙනම් මොකටද බුදුවරු පහළ වෙන්නෙ? එතකොට ඔන්න උත්තරේ ආව. බුදුවරු
පහළ වෙන්නෙ ලෝකෙට සතර සතිපට්ඨානය කියල දෙන්ට.
හොඳට
මතක තියාගන්ට: බුද්ධ දේශනාවේ හරය, අරටුව මොකක්ද? මෙන්න මේ සතර සතිපට්ඨාන
භාවනාව. මේ සතර සතිපට්ඨානය වැඩුවොත් විතරයි නිවනට යන්ට පුළුවන්, මේ දුකින්
මිදෙන්ට පුළුවන් සදාකාලිකවම. බුදුවරු නැති කාලවල බුද්ධ ශාසන නැති කාලවල
අනෙකුත් ආගම්වල තියෙන්නෙ මොනවද? සතර සතිපට්ඨානයෙන් තොර අනෙකුත් සියලු
දේවල් තියෙනව. දාන-සීල-භාවනා ඒවයෙ තිබුණා. ඒ මිනිස්සුත් දන් දුන්නා.
අනෙකුත් ආගමිකයෝත් දන් දෙනව. අනෙක්
ිආගම්වලත්
සීලය තියෙනව. බුද්ධ ශාසන නැති කාලවලත් දානය තිබ්බ, සීලය තිබ්බ; භාවනාත්
තිබ්බ; ධ්යාන ලැබුව; බ්රහ්ම ලෝකවල ඉපදුණා.
නේවසඤ්ඤානාසඤ්ඤා දක්වා අෂ්ට සමාපත්ති උපදවාගත්ත; බ්රහ්ම ලෝකවලට
ගියා. ඒ අය හිතුව මේක තමයි පරමාර්ථය, මේක තමයි පරම සැපත කියල.
බ්රහ්ම ලෝකවලට යන්න ඕන කරන ධ්යාන වැඩුව. නමුත් ඒක
සත්යය නොවෙයි කියල දැක්ක බුදු හාමුදුරුවො, කවදද ඒක දැක්කෙ?
මුලින්ම අර ආලාරකාලාම, උද්දකාරාමපුත්ත ළඟට ගිහිල්ල ඉගෙනගත්තෙ මොකක්ද? ඔන්න
ඔය කියන ‘නේවසඤ්ඤානාසඤ්ඤා’ දක්වා තියෙන අෂ්ට සමාපත්ති
සමථ භාවනා. ඒවා ලෞකිකයි. ඒවත් දුකයි, ඒවාත් අනිත්යයි, ඒවත්
අනාත්මයි. ඒවත් ලෝකෙට අයිතියි. ඒක හින්ද ඒක පරම සත්යය නොවෙයි.
එහෙම නම් පරම සත්යය හොයන භාවනාවක් දැනගන්ට ඕන. මොකක්ද ඒක? ඒක
හොයාගන්ට තමයි බුදුහාමුදුරුවො අවුරුදු හයක් දුෂ්කරක්රියා කළේ.
මොකක්ද සොයාගත්තෙ? මෙන්න මේ සතර සතිපට්ඨානය. පැහැදිලිද කියන දේ?
එතකොට
බුදුවරු පහළ වෙන්නෙ සතර සතිපට්ඨානය දේශනා කරන්ට. අනෙකුත් භාවනා තිබුණා.
බුදු හාමුදුරුවො ඒවාත් නිවැරදි කරමින්, ක්රමවත් කරමින්, පිළිවෙළට
සකස් කරමින් සැබෑ භාවනාවට ගෙනියනව. මෙන්න මේ කියන සතර සතිපට්ඨනයටයි ආර්ය
අෂ්ටාංගික මාර්ගයේ ‘සම්මා සති’ කියල කිව්වෙ. මෙන්න මේ
කිව්ව හතරට. එතකොට ‘නිවැරදි සිහිය’ කියල එහෙම ඇඟ
බේරගන්ට බෑ කාට වත්!
දැන්
සතර සතිපට්ඨානය වඩන කොට, සම්මා සතිය වඩන කොට මොකද වෙන්නෙ? කය පිළිබඳව, කයේ
යථා ස්වරූපය පිළිබඳව අපි බලනව, වීරියෙන්, නුවණින්, සිහියෙන්.
“ආතාපි සම්පජානෝ සතිමා.” කය දෙස, කයේ යථා ස්වරූපය දෙස
බලමින් වාසය කරනව. කොහොමද? වීරියෙන්, නුවණින්, සිහියෙන්,
“විනෙය්ය ලෝකේ අභිජ්ඣා දෝමනස්සං” අනුව.
මම
මේ එකක් උදාහරණයට ගත්තෙ. ඇලීමෙන් සහ ගැටීමෙන් තොරව මෙන්න මෙතෙන්ට එන්ට ඕන.
මෙන්න මේ ටික කරගන්ට වඩාත් හේතු වන දේ තමයි:. මූලික සිද්ධාන්ත හතරක් එතන
තියෙනව. මොනවද? වීරියයි, නුවණයි, සිහියයි. එතන තුනයි. ඇලීම සමඟ ගැටීම නැත්
නම් එතන මොනවද තියෙන්නෙ? මධ්යස්ථ බව, උපේක්ෂාව. එතකොට මේ සතර
සතිපට්ඨානය වඩන්ට අපට වුවමනා කරනව ප්රධාන සාධක හතරක් වීරියයි,
නුවණයි, සිහියයි, උපේක්ෂාවයි. දැන් මෙතන සිහිය ගැන ආයෙ කියනව. සතර
සතිපට්ඨානයේ සිහිය පිහිටුවන තැන් හතරක්. ඒක කරන්ටත් ආයෙත් සිහියක් ඕන.
දැන්
හරි ගැටලුවක්: මොකක්ද ඒ සිහිය එතකොට? වර්තමානය, එළඹ සිටි සිහිය: වර්තමානය.
මිනිස්සුන්ගෙ හිත හැමවෙලේම තියෙන්නෙ එක වෙලාවකදි අතීතයෙ. කරපු හොඳ දෙයක්
නම් මතක් කර-කර සතුටු වෙනව. නරක දෙයක් නම් මතක් කර-කර දුක් වෙනව. ඊළඟට තව
වෙලාවකදී අනාගතයෙ සිහින මවනව. ඕකනෙ කරන්නෙ. හැම වෙලේම සිත අතීතයෙ නැත් නම්
අනාගතයෙ. එතකොට අතීතය මියගිය දෙයක්. අනාගතය නූපන් දෙයක්. එතකොට මිනිස්සු
ඉන්නෙ ඔය දෙකේ. ඒ මිනිස්සු මැරුණ වගේ නේද? අතීතය මැරිලා, අනාගතය ඉපදිලා
නෑ. ඔය දෙකේ අපි ඉන්නව කියල කියන්නෙ ජීිවත් වෙනවද? ජීවත් වෙන්නෙ නෑ. අර
ඒකයි “අප්පමාදෝ අමත පදං - පමාදෝ මච්චුනෝ පදං” කිව්වෙ.
ප්රමාදය
කියල කිව්වෙ මොකක්ද? අතීතයෙ සහ අනාගතයෙ සිත. අන්ත දෙකේ තියෙන්නෙ.
අප්රමාද වෙන්න නම් මොකද කරන්ට ඕන? සිත වර්තමානයට ගේන්ට ඕන. මේ
මොහොතට ගේන්ට ඕන. මේ මොහොතට ගේන්ට තමයි, අපි අර සමථ භාවනාව කරල සිහිය
දියුණු කරගන්නෙ. සතර සතිපට්ඨානයට එන්ට ඉස්සර වෙලා අර වීරිය, නුවණ, සිහිය
සහ උපේක්ෂාව කියන හතර තියෙන්නෙ කොහෙද? මේ ධ්යානවල චතුර්ථ
ධ්යානයෙ මේ හතරම තියෙනව. උපේක්ෂාව තියෙන්නෙ මෙතන. මම කියන්ට
යන්නෙ නෑ. බුදුහාමුදුරුවො කිව්වෙ නෑ නිශ්චිතම මේක, චතුර්ථ
ධ්යානයට යා යුතුමයි කියල. සමථය අවශ්යයි. සමථයෙන් තොර
විදර්ශනාවක් නෑ. සමථයට තමයි ‘සම්මා වායාම’ කිව්වෙ.
දැන් විදර්ශනාවම තමයි සතර සතිපට්ඨානය කිව්වෙ. දැන්-මම ගොඩාක් ගැඹුරට
විස්තර කරන්ට ගිහින් අවුල් ජාලයක් වෙයි. දැනට ඔයින් නවත්වනව.
නමස්කාර සඟරාව ඇසුරෙනි
www.namaskara.lk - 2015 පෙබරවාරි