(මෙය අතිපූජනීය මහනුවර වජිරබුද්ධි යතිවරයාණන් වහන්සේ ගේ දේශනා ආශ්‍රයෙන් ලියූ කෙටි ලිපියකි.)

බෞද්ධයා කියන්නේ සම්මා දිට්ඨිය තියෙන කෙනාට. ඔහු චතුරාර්ය සත්‍ය දන්නවා. දුක, දුකට හේතුව, දුක නැති කිරීම සහ දුක නැති කරන මාර්ගය ගැන ඔහුට දැනීමක් තියෙතවා. මේ දුකට හේතුව තමයි තණ්හාව, තණ්හාව නැති කළාම නිවන. මේ සඳහා ආර්ය අෂ්ඨාංගික මාර්ගය වඩන, නිවන් දකින්න වීර්යය කරන කෙනා තමයි බෞද්ධයෙක් වෙන්නේ.

ව්‍යාපාදයෙන් තොර වූ අහිංසාවාදී සිතිවිලි ඇති ඔහු සිල්වත්. ආවාට ගියාට වචන පාවිච්චි නොකරන්නෙක්. වචනය සංවරයි. සත්‍යය කතා කරයි. යමක් කරල කලේ නෑ කියල කියන්නේ නෑ. සමාජයට හිතකාමියි. සමාජය භේද බින්න වන ආකාරයේ දේ නොකරයි. කේළම් නොකියයි. හැම විටම ප්‍රිය වචනයෙන් සංග්‍රහ කරයි. අන් අයගේ සිත්වල සන්සුන් බව නැතිවන ආකාරයේ පරුෂ වචන නොකියයි. බෞද්ධයා, කාලය එහි වටිනාකම හොඳින් හඳුනයි. අනුන් ගැන නොසොයයි.තමන් ගැන සොයයි. හිස් වචන නොදොඬයි.

බෞද්ධයා තමන්ගේ ජීවිතය වගේම අන් අයගේ ජීවිතද රකියි. ස්වභාව ධර්මයට ආදරය කරයි. ඕනෑම ලොකු කුඩා සත්වයකුට මේ ලෝකයේ ජීවත් වන්නට අයිතියක් ඇති බව ඔහු දනී. එනිසාම ප්‍රාණඝාතයෙන් වැළකී දිවි ගෙවයි.

බෞද්ධ යැයි කියන කෙනා හැමවිටම අන් අයගේ යහපත ප්‍රාර්ථනා කරයි. දීමට දිඟුකල දෑත් ඇතිව ජීවත් වන කෙනෙක්. දියුණුව පිණිසම කටයුතු කරයි. අන් සතු දෙයට ඇලුම් නොකරයි. ලද දෙයින් සතුටු වෙයි. රැකියා ස්ථානවලදී පවා සේවා කොන්දේසි කඩ නොකරයි. නීති විරෝධී අල්ලස් ගැනීම්, කොමිස් ගැනීම, නිකරුනේ දවස ගෙවා දමා මාසික වැටුප ලබා ගැනීම ආදී දේ නොකරයි.එනම් සොරකම කොල්ලකෑම වැනි දේ වලට සම්බන්ධ නොවෙයි.

සාමකාමී පවුල් ජීවිතයක් ගත කරන බෞද්ධ අඔු සැමියන් සුභවාදී ආකල්ප දරයි. එකිනෙකා විශ්වාසයෙන් කටයුතු කරයි. ඒ නිසා පරදාර සේවනයේ නොයෙදෙයි.

බෞද්ධයා හැමවිටම ප්‍රතිපත්ති ගරුකයි. සෟජුයි. අවංකයි. ජීවත්වීම සඳහා කපටිකම් නොකරයි.

මිත්‍යා බලවේග, පුද පූජා, නොපෙනෙන දෙවියන්ගේ පිහිට නොසොයයි. තම නුවණින් විමසා බලා කටයුතු කරයි.

මේ ආකාරයට ජීවිතය හැඩගසාගත් බෞද්ධයාගේ අරමුණ වන්නේ සසර දුක කෙළවර කිරීමයි. ඔහු ඒ සඳහා වීර්ය වඩයි. සමථ විපස්සනා භාවනා වෙත සිත යොමු කරයි.

එහෙමනම්, ආර්ය අෂ්ඨාංගික මාර්ගය කියල කියන්නෙ මොකක්ද, නිවන් දකින වැඩසහන, දුකින් මිදෙන වැඩ පිළිවෙල.

මේ තුල තම ජීවිතය පවත්වා ගන්නා කෙනා තමයි නියම බෞද්ධයෙක් වන්නේ.